Örmecilik 3

TEMEL ÖRÜCÜ ELEMANLAR

YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİNİN SINIFLANDIRILMASI

ÜÇ İPLİK YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİ

OPEN WİDTH (AÇIK EN) YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİ

DENİM VE KALIN KUMAŞ YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİ

PUS (MAKİNE ÇAPI: D)

Yuvarlak örme makinelerinde, daire şeklindeki iğne yatağının taban dairesinin inç (2.54 cm) olarak çap değerine denir.

FEİN (MAKİNE İNCELİĞİ: E)

İğne yatağı üzerinde 1 inç (2.54 cm) mesafede bulunan iğne sayısına denir. 

İncelik, üretimde kullanılacak iplik numarası, çalışma hızı, örgü cinsi, elde edilecek dokunun kalınlığı, eni ve enden çekmesini doğrudan etkileyen bir faktördür. 

SİSTEM SAYISI

Yuvarlak örme makinelerinde 1 sistem=1 sıra(course) demektir. Makine bir tur döndüğünde sistem sayısı kadar sıra oluşur. Sistem sayısı çift sayı olacak şekilde ayarlanmıştır..

YUVARLAK ÖRME MAKİNELERİNİN ANA ELEMANLARI

İpliğin ilmek oluşturmasını işlemini sağlayan elemanlara örücü makine elemanları denir. Bunlar; iğneler, iğne yatakları, platinler, kilit sistemleri (çelikler), iplik sevk tertibatları ve merdanedir (kumaş çekme ve sarma sistemi).

1. İĞNELER

Yuvarlak örme makinelerinde tek ucu kancalı (dilli) iğnelerle, yuvarlak örme haroşa makinelerinde ise çift ucu kancalı (dilli) iğnelerle çalışılmaktadır.

2. İĞNE YATAKLARI

Yuvarlak örme makinelerinde iğne yatakları belirli aralıklarla açılmış kanalları olan ve bu kanallara iğnelerin yerleştirildiği makine elemanlarıdır.

Yuvarlak örme makinelerinde iğne yatakları, daire şeklindedir ve üzerine yerleştirilen iğnelerle birlikte dönüş hareketi yaparlar.

Dik iğne kanallı ve iğnelerin iniş-çıkış hareketi yaptığı iğne yatağına silindir yatağı, iğnelere de silindir iğnesi, yatay iğne kanallı ve iğnelerin gidiş-geliş hareketi yaptığı iğne yatağına kapak yatağı ve iğnelerine de kapak iğneleri denir.

Tek plakalı yuvarlak örme makinelerinde silindir iğne yatağı ve iğneleri, çift plakalı yuvarlak örme makinelerinde hem silindir hem de kapak iğne yatakları ve iğneleri bulunur.

Ribana düzeninde, silindir ve kapak iğne yatakları ile üzerindeki iğneler birbirlerine göre dik fakat çapraz olarak yerleştirilirler.

İnterlok düzeninde ise birbirlerine göre dik ve karşılıklı olarak yerleştirilirler.

3. PLATİNLER

Platinler, tek plakalı yuvarlak örme makinelerinde her iğne aralığında bulunan ince metal plakalardır. Makine üzerinde iğnenin kancasının bulunduğu tarafta ve iğne ile dik açı yapacak şekilde yer alır.

Platinler makine tipine göre farklı biçimlerde olabilirler.

Platinlerin, görevi, iğnelerin yükselmesi sırasında ileri çıkarak kumaşın iğnelerle birlikte yükselmesini engellemek ve iğnelerin aşağı hareketi sırasında geri çekilerek aşırtmaya yardımcı olmaktır.

4. KİLİT SİSTEMLERİ(ÇELİKLER)

Yuvarlak örme makinelerinde kilit sistemleri (çelikler) iğnenin hareket yolunu belirleyen çeliklerden oluşur.

Görevlerine göre kullanılan çelikler:

1. Örgü çelikleri

• İlmek
• Askı (Funk)
• Atlama (İptal)

2. Ayar çelikleri

3. Transfer çelikleri

İğne ayağı kilit mekanizması üzerinde hareket ederken iğnenin yükselip yükselmeyeceği ve yükselme miktarı kilit mekanizmasının şekline bağlıdır.

İğne, kilit içindeki kanallarda hareket ederken şu pozisyonlardan geçer:

1-İlmek için tam yükselme pozisyonu
2-Askı için yarım yükselme pozisyonu
3-Atlama için düz bir kanal içerisinden (yükselmesiz) geçme pozisyonu
4-İleri-geri veya yukarı-aşağı hareketli ek bir parça ile ilmek boyu ve sıklık pozisyon ayarı
5-İlmek aktarma pozisyonu

5. İPLİK SEVK TERTİBATLARI

Yuvarlak örme makinesinde iplik sevk tertibatları; çardak, iplik sevk boruları, iplik besleme ünitesi (furnisör), ve mekikten oluşmaktadır. 

Yuvarlak örme makinelerinde örme işlemini oluşturan iplikler, bobin şeklindedir. Bu bobinler, ipliklerin düzgün bir şekilde örme bölgesine sevk edilmesi için cağlık ya da çardak adı verilen sistem üzerine yerleştirilmiştir. Yeni tip makinelerde cağlıklar makineden bağımsız olarak ayrı bir parça halinde dizayn edilmiştir. İplikler buradan iplik sevk borularına iletilir.

Furnisör tertibatında ipliğe belirli miktarda gerginlik (tansiyon) verilir. İpliğin tansiyonu örgü çeşidine ve iplik cinsine göre değişir. İplik gerginliği azaldıkça gramaj düşer.

İplik kılavuzlarının (mekiklerin) örme makinesindeki görevi, bobinlerden gelen ipliği uygun şekilde iğnelere vermektir. Mekikler ipliğin iğnelere son yönlendirildiği noktadır. Yuvarlak örme makinelerinde mekikler sabittir. Her sistem için bir mekik kullanılır.

6. MERDANE(KUMAŞ ÇEKME VE SARMA TERTİBATI):

Yuvarlak örme makinelerinde elde edilen kumaşlar genellikle tüp şeklindedir. Örme kumaşlar örgünün yapısına, ilmek sıklığına, iplik çeşidine, olması arzu edilen mamül ene göre çekilir ve sarılır. Çekme ayarı öncelikle ilmeğin oluşabilmesi için gereklidir. Ayrıca sıklığın değiştirilmesi ve buna bağlı olarak kumaş eninin ayarlanması için yapılır.

 

Örme kumaş üç aşamada sarılır:

1. Örülen kumaş iğnelerden kurtulduktan sonra daraldığından tüp içinden yanlara doğru gerdirilerek açılır.

2. Çekim tertibatına gelen örme kumaş istenilen gerginlikte çekilir. Bu şekilde kumaşın gramajı ayarlanır. Kumaşın çekim hızı makine örüş hızı ile orantılıdır.

3. Genişletilen ve çekilen doku sarma rolesine düzgün biçimde sarılarak belirli uzunluklardaki toplar  hazırlanır.

TEKSTİL DERSHANESİ

Tülay PASLIOĞLU